Afgelopen week was het een drukte van belang bij allerlei social media met “de beste wensen voor het nieuwe jaar”. Als social media staat voor “media die je laten socialiseren met jouw omgeving” lijken katten daar ook gebruik van te maken. Waar wij tekst, foto’s en films uploaden, laten katten feromonen en zichtbare tekens achter op locaties die zij hebben bezocht.
Geurmarkeringen d.m.v. feromonen, spelen namelijk een rol bij het reguleren van het sociale gedrag van de kat. Het is een sterk geurende, vetachtige substantie die de kat uitscheidt met zijn huidklieren. De geurklieren van een kat bevinden zich vooral aan weerszijden van het voorhoofd bij de kale plekjes bij de oren, bij de mondhoeken, onder de kin, onder de voetzooltjes, bij de anus en de staart. Alle katten hebben hun eigen feromonen, dus ruikt elke kat een beetje anders. Met feromonen houden katten geurenpraatjes met elkaar en deze feromonen worden altijd gecombineerd met andere prikkels, zoals een individuele geur of een markeerteken zoals het krabben. Een handig systeem om soortgenoten in de gaten te houden als je vaak alleen op pad bent. Tevens is het van belang dat zo’n verse, vochtige, urinemarkering goed zichtbaar is. Een dergelijke plek wordt namelijk het eerste “gelezen” door katten. Hierdoor weten ze dat een soortgenoot op een bepaald tijdstip langs dezelfde route is gelopen; katten hebben namelijk een soort uitgaansrooster om de paden te delen. Het sociale systeem is dus ideaal om elkaar te vermijden. Dit voorkomt een hoop knokpartijen, want katten zijn erg territoriaal. Omdat een kat altijd alleen jaagt, kan hij het zich eigenlijk niet veroorloven om gewond te raken, winnaar of niet. Hij moet fit zijn voor de overleving, de jacht en de voortplanting.
Natuurlijk is het in de paartijd essentieel om elkaar op te zoeken. Net als bij mensen die via internet mogelijke partners kunnen vergelijken, is die fitness of gezondheid voor katten af te lezen aan die geuren-sms’jes of markeringen. Door een combinatie van verschillende vluchtige stoffen en de productie van nieuwe luchtjes door micro-organismen, is het aroma van een dergelijke gemarkeerde plek niet stabiel. Feromonen kunnen langer actief blijven als ze gekoppeld worden aan bepaalde “drager” eiwitten zoals in urine. De geurstoffen ontwikkelen zich pas als de urine in contact komt met de buitenlucht. De feromonen kunnen wel 14 dagen blijven hangen en worden ook gebruikt door katers om een poezenkolonie te markeren als hun eigendom. Volwassen gezonde, ongecastreerde katers zetten hierbij grof geschut in met hun penetrante lucht en gaan op hun tenen staan met hun achterste richting een verticaal oppervlak, zodat de sproeiplek ongeveer op neus hoogte terecht komt. Hoe beter de kat jaagt, hoe sterker de geur van zijn urine. In de urine van goede jagers zit meer felinine, omdat de hoeveelheid felinine verband houdt met de hoeveelheid hoogwaardige eiwitten in het dieet. Dus de beste jagers produceren de sterkste geur en dat is nou precies waar poezen op letten, zij willen immers de beste genen voor hun nageslacht. Poezen sproeien ook, een kater kan door haar geur haar vruchtbaarheidstatus “lezen”. Ongecastreerde katers sproeien 25 keer per uur en gecastreerde katten ongeveer 5 maal per uur. Tijdens het onderzoeken van sproeiplekken worden er niet alleen gesnuffeld maar ook gefleemd. Flemen is een bewuste actie van de kat om feromonen op te willen nemen. Hierbij gebruikt de kat zijn vomero nasale orgaan, een reukorgaantje wat bij veel dieren voorkomt. Dit geeft een grappige gezichtsuitdrukking in de vorm van een grimas. Terwijl de kat zijn kop omhoog houdt, staat de bek een beetje open en drukt hij zijn tong langs zijn gehemelte, zo proeft de kat als het ware de geur.
In de wangen zitten ook klieren die feromonen afscheiden, vooral bij ongecastreerde katers zijn deze klieren groot, de z.g. katerwangen. Kopjes geven tegen voorwerpen en tegen elkaar, ook bij mensen, is geur afgeven, geur waarnemen en ook aannemen. Met gezichtshormonen wordt vooral de omgeving van de kat veilig gemaakt. Wij vinden het leuk als een kat kopjes geeft, dus wordt het gedrag versterkt omdat wij de kat in een dergelijke situatie belonen met aandacht.
Geur is heel belangrijk voor een kat, piepkleine kittens kunnen hun eigen nest al onderscheiden van andere nestjes omdat zij de geur ervan herkennen.
Katten hebben nog een bekend wapen om te markeren, het krabben. Het krabben is voornamelijk bedoeld om geur af te zetten. De geur wordt afgegeven door geurklieren in de voetkussens. Die feromonen dienen om het territorium aan te geven, maar ook als alarmbel. Die bel rinkelt zo hard, dat het zweet uitgescheiden door angstige katten, vermijdingsgedrag van andere katten inzet, wanneer zij het waarnemen. Denk er maar aan hoe lastig dat is bij de dierenarts als er een angstige kat voor de jouwe op tafel heeft gestaan. Wanneer er lang gekrabd wordt krijgen we ook te maken met zichtbare signalen. Dit combineert een visuele en een geur markering door de talgklieren van de pootjes. Bomen langs looppaadjes worden meer gekrabd als bomen in de wijde omtrek, vaak tot de vellen erbij hangen. Dus zorg ervoor dat het bankstel of je favoriete stoel niet op een looproute staat in huis, maar laat je kat zijn natuurlijke gedrag lekker uitleven op een stevige krabpaal op zijn looproute.
Anja Terlouw, 7 januari 2015
Recente reacties